Türki Cumhuriyetler'in enerji durumu

Sovyetler Birliği'nin dağılması ile bağımsızlığına kavuşan Türki Cumhuriyetler, zengin doğal kaynaklarıyla da birçok ülkenin ilgi odağı. Peki, hangi ülkede hangi madenler var?

Kazanmış oldukları bağımsızlığı ekonomide de yakalama çabasına giren Türki Cumhuriyetler (Azerbaycan, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan), ellerindeki büyük tarım ve enerji potansiyeline rağmen kolay toparlanamadı. Bu sürecin uzamasında, enerji potansiyellerinin uluslararası piyasalara nakli konusunda Rusya Federasyonu’na bağımlı olmalarının da etkisi büyük.

Dünya petrol rezervlerinin yüzde 4’ü ile doğal gaz rezervlerinin yüzde 5’inin Türki Cumhuriyetler'de bulunması bölgenin ekonomik olduğu kadar stratejik önemini de artırıyor. Bunun sonucu olarak da enerji kaynaklarından en iyi şekilde yararlanılması adeta bir zorunluluk oluyor. Halihazırda işletilen ve işletilmeye müsait kaynaklara sahip olan Türki Cumhuriyetler'in mevcut yeraltı kaynaklarına ülkeler bazında göz atacak olursak;

Azerbaycan: Yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengin olan Azerbaycan'ın toplam gelirin neredeyse yarısı, petrol ihracatından geliyor. Öyle ki, ülkenin toplam ihracatının yüzde 90'ını petrol ve doğal gaz oluşturuyor. Azerbaycan'da kurşun, çinko, bakır, kobalt, demir, barit, alünit, arsenik, mermer, kireç taşı, siyenit, maden suyu ve kaya tuzu madenleri bulunuyor. Bununla beraber az miktarda altın ve gümüşün olduğu ülkede, pek çok küçük maden bölgesi de yer alıyor. Diğer yandan ekonomisini büyük oranda kaynak ihracı üzerine oturtmuş olan ülkede, boru hatları da oldukça önem arz ediyor. Tam da bu hususta, 2006'da ilk sevkiyatını gerçekleştiren Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru hattının (BTC), Azerbaycan petrol ve doğal gazını Gürcistan üzerinden Türkiye ve Akdeniz kıyılarına taşıdığınının yanı sıra Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) doğal gaz hattı ileAzerbaycan doğal gazının, Gürcistan üzerinden Türkiye'ye taşındığının altını çizmek faydalı olacaktır.

Kırgızistan: Kırgızistan'da maden sektörü, 1970'li yıllarda çeşitli madenlerin çıkarılmaya başlanmasıyla birlikte gelişme gösterdi. Küçük olmasına rağmen oldukça yoğun çalışan madencilik sektörüne sahip Kırgızistan'da; uranyum, antimuan, civa, altın, kurşun, çinko, kalay, bakır, asbest, vollastonit, molibden ve değerli toprak madenleri bulunuyor.

Kazakistan: Türki Cumhuriyetler içerisinde yeraltı kaynakları açısından en zengin olanı Kazakistan'dır. Bin 225 çeşit mineral içeren 493 yatağın bulunduğu ülke; uranyum, krom, kurşun ve çinko yataklarının zenginliği itibarıyla dünya ikincisi; mangan itibarıyla dünya üçüncüsü; bakır itibarıyla da beşincisidir. 1996 yılında dünyanın en büyük üçüncü altın madeninin bulunduğu ülkedeki mineral ve ham madde üretimi de kendi ihtiyacının üzerindedir.

Özbekistan: Özbekistan, yıllık 100 ton olan altın üretimiyle dünyada, Güney Afrika'dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Ülkede, bolca bulunan diğer maden kaynaklarının başlıcaları ise: bakır, altın, çinko-kurşun, alüminyum, flüorit, arsenik, uranyum, tungsten, kaolin, kükürt, grafit ve mermerdir.

Türkmenistan: Ülke ekonomisinin temelini, doğal gaz ve petrol oluşturuyor. Ülkede işletilebilen başlıca doğal kaynaklar ise; doğal gaz, sodyum sülfat, krom, sülfür, kurşun, galyum, bentonit, brom, iyot ve petroldür.